Kan het zo zijn dat hoe jij over een ziekte denkt, voor een groot deel bepaalt hoe de ziekte en genezing zullen verlopen?

Neem een groep zieke mensen en deel die in twee.

De groep, niet de mensen.

De ene helft geef je een medicijn, de andere niet. Na een tijd kijk je hoeveel mensen er per groep beter zijn geworden. Zijn er in de groep met medicijnen meer mensen beter geworden dan in de groep zonder? Gefeliciteerd, je medicijn werkt!

Echt?

Nee, helaas.

Het placebo-effect

Het blijkt namelijk dat het krijgen van een medicijn al genoeg kan zijn om beter te worden. Dat is het placebo-effect: neem een derde groep mensen met dezelfde ziekte en geef ze een klontje suiker in vorm van een pilletje. Heel waarschijnlijk zullen er in die groep mensen ook meer beter worden dan in de groep zonder.

Hoe het precies werkt weten we nog niet, maar het ‘geloof’ in medicijnen is blijkbaar al genoeg voor je lichaam om meer zijn best te gaan doen om beter te worden. Het maakt daarbij ook uit wát voor placebo je krijgt.

Een placebo-drankje heeft het minste effect, een pilletje doet het beter en een injectie werkt het allerbest. Terwijl ze allemaal géén medicijn bevatten! Blijkbaar is het krijgen van een injectie zo indrukwekkend dat het wel MOET werken.

En sterker nog: het werkt zelfs met operaties! In sommige situaties blijkt een nep-operatie even effectief als de echte.

Geloof in genezing helpt de genezing.

Kan het ook andersom? Geloof in ziekte helpt de ziekte?

Een lokale ziekte

In Zweden heerst een ziekte onder asielzoekers. Van sommige gezinnen die na een lange procedure alsnog het land uit worden gezet raken de kinderen in een coma. Wanneer het gezin om deze omstandigheden toe wordt gestaan om alsnog te blijven, komen de kinderen op magische wijze weer tot leven.

Mooie truc! Toch? Artsen hebben de coma’s van de kinderen gecontroleerd, die bleken echt. Dat is al raar, maar het is nog vreemder dat dit uppgivenhetssyndrom alleen in Zweden voorkomt.

Je cultuur bepaalt hoe ziek je bent

Aan dat uppgivenhetssyndrom moest ik aan denken toen ik las dat het ziektebeeld van een psychische ziekte bepaald wordt door de cultuur waar je in leeft. Mensen met psychoses hebben het in niet-westerse landen minder zwaar dan in westerse landen.

“Schizophrenia actually has a poorer prognosis for people in the West than for those in less urbanized, non-Eurocentric societies.”

Dit komt door de reactie van de samenleving op de ziekte: in andere landen kunnen deze mensen deelnemen als een productief maar ‘bijzonder’ deel van de samenleving. In westerse landen worden ze uit de samenleving gehaald en geïsoleerd. Dat dit zware gevolgen heeft voor de persoon is niet zo vreemd.

Ne pas une pilule

Jij, je omgeving en de cultuur bepalen samen hoe je ziekte verloopt. Het westerse vertrouwen in de geneeskunde is de oorzaak van het placebo-effect en zo zal dat in andere culturen op een vergelijkbare manier werken.

Het zou mooi zijn als we een manier kunnen vinden om dit effect te gebruiken zonder mensen te hoeven misleiden.

Maar ja, wat zeg je dan? Hier is een suikerpilletje, doe maar even alsof het een medicijn is?